کارنامه ناامید کننده روحانی در عمل به وعدههای حوزه زنان
از میان ۱۰۰ وعده انتخاباتی حسن روحانی، هشت وعده به زنان اختصاص دارد. نسبتی که بیش از هر چیز نشان دهنده اهمیت آنها در دو کارزار انتخاباتی دارد؛ اما وقتی به وضعیت این وعده‌ها نگاه می‌کنیم می‌بینیم اوضاع اصلا تعریفی ندارد.
نه‌تنها در میان این هشت وعده، هیچ وعده محقق شده‌‌ای وجود ندارد، حتی یک وعده در سطح تحقق ناقص هم پیدا نمی‌شود. هفت وعده به طور قطعی شکست خورده‌اند و یک وعده به اعتبار اعداد و ارقام درج شده در بودجه ۹۸ در حال پیگیری است. پنج وعده محقق نشده، یک وعده متوقف شده و یک وعده که بر اساس شواهد و قرائن اصلا پیگیری هم نشده است.
۱- تشکیل وزارت زنان (محقق نشده)
این وعده یکی از شعارهای انتخاباتی و وعدههای صریح حسن روحانی سال ۱۳۹۲ است، با این همه هیچ نشانه‌ای تحقق این وعده به چشم نخورده و نخواهد خورد. شهیندخت مولاوردی، معاون پیشین امور زنان و خانواده رییس‌جمهوری ایران در خرداد ۹۴ آب پاکی را روی دست همه ریخت و اعلام کرد:
«این موضوع مخالفانی دارد چرا که برخی افراد معتقدند که اگر وزارت زنان و خانواده تشکیل شود، هیچ دستگاه دیگری احساس مسئولیت در حوزه زنان و خانواده نمی‌کند. این موضوع یکی از وعدههای رییس جمهوری بوده، اما امور زنان، فرابخشی است و محدودکردن به یک وزارتخانه مسئولیت سایر دستگاه را نادیده می گیرد و با این بهانه که این امور متولی خاص دارد از زیر بار آن شانه خالی می‌کند».
از آن تاریخ وضعیت این وعده در سایت روحانی‌سنج محقق نشده است.
۲- تهیه لوایح حمایت از زنان (محقق نشده)
حسن روحانی در کارزار انتخاباتی سال ۱۳۹۲ به صراحت وعده داده بود: «در دولت آینده لوایح خاصی برای حمایت از زنان تدوین و به مجلس ارائه می‌شود».
بعد از گذشت شش سال؛ دریغ از یک لایحه که در حد ارائه به مجلس به سرانجام رسیده باشد. تنها دستاورد موجود لایحه «تامین امنیت زنان در برابر خشونت»، بیش از یک سال است در قوه قضاییه معطل مانده است و معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار آن است.
شهیندخت مولاوردی، معاون پیشین امور زنان و خانواده ریاست جمهوری اخیرا در یک مصاحبه گفته در ابتدای کار در دولت یازدهم گمان می‌کرده مجلس را «لایحه‌باران» می‌کند، اما عملا در پایان دوره فعالیت خود حتی موفق نشد یک لایحه در حمایت از حقوق زنان به مجلس ارائه دهد.
۳- بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار (درحال پیگیری)
بیمه زنان سرپرست خانوار تنها وعده‌ای است که هنوز چراغ آن روشن است. دلیل آن هم اعتباراتی است که در لایحه بودجه ۹۸ برای زنان سرپرست خانوار در دو بخش «برنامه‌های حمایتی» و «کاهش فقر» در نظر گرفته شده. هنوز معلوم نیست که در قانون بودجه نهایی چقدر این اعتبارت تصویب شود و همین طور مشخص نیست همه این اعتبارات صرف زنان سرپرست خانوار شود.
با این همه باید به این نکته هم اشاره کرد که آنچه باعث افزایش بودجه مربوط به زنان سرپرست خانوار شده، شرایط خاص اقتصادی ایران و وضعیت شکننده فقر در ایران است؛ به گونه‌ای که جهت‌گیری اصلی بودجه امسال مقابله با فقر قزاینده‌ای است که تحت تاثیر مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها بخش بزرگی از جامعه ایران را در برگرفته و بیش از همه اقشار آیب‌پذیر -ازجمله زنان سرپرست خانوار- را تحت فشار قرار داده است.
۴- ایجاد امنیت برای زنان در اماکن عمومی (محقق نشده)
آخرین بار این وعده در سال ۹۴ به‌روزرسانی شده است. نه‌تنها در شاخص‌ها نشانی از افزایش امنیت زنان دیده نمی‌شود بلکه تغییر محسوسی هم در اوضاع اتفاق نیفتاده است. نباید فراموش کرد که زمینه طرح این وعده برخورد پلیس با زنان –به طور ضمنی گشت ارشاد– بوده است. گشت ارشاد و برخوردهای بعضا خشن پلیس با زنان هنوز یکی از پدیده‌های مناقشه‌برانگیز اجتماعی در ایران است که هرازگاهی در میان اخبار ایران خبرساز می‌شود.
۵- رفع تبعیض‌های جنسیتی (متوقف شده)
این وعده به نوعی عصاره و چکیده وعدههای حسن روحانی در حوزه زنان است. او در کوران انتخابات سال ۹۲ گفته بود: «در دولت آینده به طور حتم اختلافات فاحشی که میان زنان و مردان وجود دارد، برطرف می‌شود و زنان می‌توانند ملموس‌تر از گذشته در صحنه سیاسی کشور حاضر شوند».
با این همه نه‌تنها در مناسبات جاری نشانه‌ای قابل ملاحظه از تحقق یا تلاش برای تحقق این وعده دیده نمی‌شود، بلکه شاخص‌های مهم در این زمینه نشان می‌دهد شکاف جنسیتی در ایران برقرار است.
تا کنون در دولت‌های یازدهم و دوازدهم هیچ زنی به مقام مهم سیاسی در حد وزارت یا استانداری نرسیده است و پست‌های مهم دولتی زنان در حد معاونت ریاست جمهوری، معاونت وزیر، فرمانداری و سفارت محدود مانده است. تنها تحول صورت‌گرفته انتصاب زنان به مقام سفارت است.
از سوی دیگر آخرین آمارهای اشتغال در ایران نشان می‌دهد در پاییز ۹۷ نسبت اشتغال زنان به مردان تقریبا یک به ۴/۳ است. این نسبت در سال ۱۳۹۱ یک به پنج بوده است. در سال ۱۳۹۱ نرخ بیکاری زنان ۱/۹ بیشتر از مردان بوده که در پاییز ۹۷ به حدود ۱/۸ برابر رسیده است، این نسبت در میان تحصیل‌کردگان در سطح آموزش عالی بیشتر هم است. یعنی آخرین نرخ بیکاری مردان تحصیل‌کرده ۱۳/۴ و نرخ بیکاری زنان ۲۷/۹ درصد اعلام شده است. یعنی برای زنان آماده به کار، شانس پیدا کردن کار نصف مردان است. این در حالی است که به طور عمومی نرخ مشارکت زنان (یعنی آمادگی برای کار کمتر از مردان است) پایین‌تر است. نرخ مشارکت اقتصادی در مردان حدود ۶۵ درصد و در زنان فقط ۱۶ درصد است. این آمار نشان‌دهنده شکاف جنسیتی عمیقی است که در سطوح مختلف وجود دارد.
در گزارش سال ۲۰۱۸ مجمع عمومی اقتصاد از شکاف جنسیتی هم ایران جایگاهی بهتر از ۱۴۲ ندارد. رتبه ایران در مشارکت اقتصادی ۱۴۳، در دسترسی به آموزش ۱۰۳، در سلامت ۱۲۷ و در توانمندی سیاسی ۱۴۱ است. در سال ۱۰ سال پیش ایران در رتبه ۱۰۸ شکاف جنسیتی در جهان قرار داشت.
با این اوصاف نمی‌توان نشانی بهتر از «متوقف‌شده» به این وعده حسن روحانی داد. وعده‌ای که به رغم تلاش‌های اولیه در نیمه‌راه رها شد و هرگز در اولویت‌های دولت قرار نگرفت.
۶- انتخاب وزیر زن (محقق نشده)
اگرچه هیچگاه حسن روحانی با صراحت از انتخاب وزیر زن سخن نگفته، اما روحانی‌سنج بنا بر شواهد و قرائنی این وعده را در فهرست وعدههای انتخاباتی رئیس‌جمهوری ایران در سال ۱۳۹۶ قرار داد. هم شهیندخت مولاوردی، معاون پیشین امور زنان ریاست جمهوری که در کارزار انتخاباتی ۹۶ نیز نقش فعالی داشت به نیابت از روحانی از واژه «وعده انتخاب وزیر زن» استفاده کرده بود و هم برآیند آنچه از ستاد رسمی او بیرون می‌آمد موید این وعده بود.
با این همه این وعده جزو نخستین مواردی بود که با معرفی کابینه دوازدهم روی آن مهر محقق‌نشده نشست. روحانی زنی را برای وزارت به مجلس معرفی نکرد، اما در مراسم معرفی وزرای پیشنهادی به مجلس در ۲۴ شهریور ۹۶ گفت: «خیلی دلم می‌خواست در دولت دوازدهم سه زن را به عنوان وزیر معرفی کنم، افرادش را هم در نظر گرفته بودم جایگاه‌های‌شان هم در نظر گرفته شده بود که نشد».
۷- ورود زنان به ورزشگاه‌ها (محقق نشده)
این وعده مربوط به انتخابات سال ۹۶ است که رسما در در فهرست وعدههای روحانی ثبت شده است. در صفحه ۱۶۳ دفترچه «دوباره ایران» که برنامه انتخاباتی او برای دولت دوازدهم است، «تلاش برای فراهم کردن امکان حضور بانوان در ورزشگاه‌ها» یکی از وعدههای صریح برنده انتخابات سال ۹۶ است. اگرچه تاکنون تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته و زنان موفق شده‌اند در مواردی به صورت مدیریت‌شده و گزینشی و بعضا به اجبار و تحت فشار نهادهای بین‌المللی به ورزشگاه راه یافته‌اند، اما نشانه‌ای از پیشرفت پایدار در این خصوص دیده نمی‌شود.
روحانی‌سنج همان زمان با توجه به فضای انتخاباتی آن روزها شرط تحقق این وعده را چنین تعیین کرده و نوشته بود: تحقق این وعده زمانی ممکن است که برای حضور در مسابقه‌ها و استادیوم‌‌های ورزشی، مسایل جنسیتی ملاک نباشد و زنان اجازه داشته باشند برای تماشای مسابقه‌های ورزشی مردان، به استادیوم‌ها بروند.
این شرایط تا به امروز محقق نشده و رنگ این وعده روی وبسایت روحانی‌سنج همچنان قرمز است.
۸- تدوین و ارائه پیوست‌های جنسیتی برای طرح‌های ملی (پیگیری نشده)
این وعده جزو وعده‌هایی است که هیچگاه چراغ آن روشن نشده، یعنی حتی نشانه‌ای از تلاش برای تحقق آن به چشم نمی‌خورد. کافی است کلیدواژه «پیوست‌های جنسیتی» را در اینترنت جست‌وجو کنید، تنها دو نتیجه ظاهر می‌شود. یکی شرح وعده در روحانی‌سنج است و دیگری خبری است که روز ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۸ روز پیش از انتخابات ۹۶ در سایت وزارت راه منتشر شده و در آن شهیندخت مولاوردی، معاون پیشین زنان ریاست جمهوری از «گام‌های مثبت وزارت راه در تحقق عدالت جنسیتی ساختار اداری و پروژه‌ها» صحبت کرده است.
این وعده نیز از کتاب برنامه‌ی دولت دوازدهم (دوباره ایران) برداشته شده که در آن به صراحت از «الزام دستگاه‌های دولتی به تدوین پیوست‌های اجتماعی و فرهنگی و جنسیتی از منظر بهره‌مندی و آسیب‌پذیری زنان» صحبت شده است.
