در نخستین سال فعالیت، روحانی به جای اجرای دهمین بند بیانیه ده مادهای مبنی بر پیگیری مفاد این بیانیه از سوی یکی معاونان رییس جمهور، یک دستیار ویژه که سمتی جدید و نسبتا تشریفاتی به نظر میآمد برای اقوام منصوب کرد. انتخاب علی یونسی، وزیر سابق اطلاعات، با واکشنهای مختلفی روبرو شد، برخی آن را مثبت ارزیابی کرده و برخی دیگر از ابتدا امیدی به فعالیتهای او نداشتند.
مصاحبهها و طرح مباحثی در مورد جایگاه اقلیتهای قومی/ ملی و مذهبی از یونسی در دو سال اول باعث بحثهای فراوانی پیرامون وضعیت اقوام، ادیان و مذاهب مختلف در ایران طرح کرد، اما اظهارات خارج از حوزه فعالیت یونسی با انتقادات تند مخالفان او درمجلس و حاکمیت روبرو شد و در نتیجه به مرور، فعالیت رسانهای وی کمتر شد.
دولت یازدهم در انتصاب نیروهای شایسته به سمتهای کلان کشوری، مانند وزیر و استاندار نیز نتوانست کاری از پیش ببرد، اما در مدیریت داخلی استانها با سپردن برخی امور به پیروان اهلسنت به ویژه در سیستان و بلوچستان گامهای برای رفع تبعیضهای قومی و مذهبی برداشت.
در کردستان هم با وعده پایهگذاری رشته زبان و ادبیات کردی و پیش از آن آزاد گذاشتن تدریس زبان کردی در یکی از مدارس سقز و وعده راهاندازی بخش کردی خبرگزاری ایرنا، اقداماتی در جهت ایجاد حقوق برابر انجام داد. گرچه هنوز بخش کردی ایرنا افتتاح نشده و ثمره رشته زبان و ادبیات کردی نیز به بار ننشسته است.
انتخاب سفیر اهلسنت برای اولینبار در تاریخ جمهوری اسلامی، یکی دیگر از اقدامات دولت یازدهم برای رفع تعبیضهای مذهبی است که کم وبیش با استقبال محافل سیاسی و اصلاحطلب کردستان روبرو شده است.
در زمینه اصلاحات تبعیضزدایانه روحانی بیشترین انتقادها متوجه محدود بودن آن به تنها یکی دو استان است. در مورد اصل پانزدهم، گامهای برداشته شده تنها شامل کردها [یک مدرسه در همه استان کردستان] شده، یا در خصوص تاسیس رشتهی دانشگاهی زبان کردی، این موضوع منحصر به مناطق کردنشین است. در مورد استفاده از اهل سنت نیز بیشتر در استان سیستان و بلوچستان متمرکز است.
این درحالیست که در ایران علاوه برکردها و بلوچهای اهل سنت که هم به لحاظ دینی هم به لحاظ قومیتی (ethnic) در تبعیض هستند، اقلیتهای دیگری مانند ترکها، عربها و ترکمنها زندگی میکنند که از حقوق زبانی [شامل اقلیت عرب نمیشود] و فرهنگی خود کماکان محروم هستند. فعالان ترک در بیانیه خواهان اجرای اصل پانزده در مناطق ترک نشین ایران شدهاند.
با وجود این انتقادها روحانیسنج، به وعده رفع تعبیضها قومی نمره “درحال پیگیری” میدهد. چون اقداماتی مانند انتخاب سفیر کُرد و اهلسنت، تدریس زبان در مدارس و به کارگیری اهلسنت در برخی سمتها و حتی انتصاب دستیار ویژه، اقداماتی هستند که به ابتکار دولت یازدهم انجام گرفته و با استقبال برخی از شهروندان نیز روبرو شدهاند.