حسن روحانی در کارزاری انتخاباتی ۱۳۹۲ گفته بود «قول می‌دهم احترام را به پاسپورت ایرانی برگردانم.»
ااو از جمله روز نهم خرداد ۹۲ در شبکه جام جم تلویزیون ایران گفت:
«ارزش پاسپورت علامت نوع رابطه ما با دنیاست اگر روابط ما با کشوری، قاره‌ای یا کل جهان صمیمی و بر مبنای احترام متقابل و منافع متقابل، روابط گرمی شد، آن وقت شهروند ایرانی در آن کشور جایگاه دیگری پیدا می‌کند، در آن صورت چهره ایرانی را که می‌بینند، به عنوان چهره دوست نگاه میکنند و پاسپورت هم جایگاه خود را پیدا می‌کند… من قول می‌دهم که احترام را به پاسپورت ایرانی برگردانم.»
هشت سال از زمان طرح این وعده گذشته، نه‌تنها اعتبار پاسپورت ایرانی بیشتر نشده، بلکه جایگاه آن به نسبت سایر گذرنامه‌ها پایین‌تر آمده است.
بر اساس آخرین رده‌بندی اعتبار گذرنامه‌های که در تابستان ۲۰۲۱ از سوی موسسه هنلی و شرکا انجام شده، گذرنامه ایرانی به همراه گذرنامه سریلانکا در جایگاه صد و پنجم (۱۰۵) قرار دارد. در این رده‌بندی ۱۹۹ گذرنامه با هم مقایسه شده‌اند. وضعیت ۱۸۳ گذرنامه بهتر از پاسپورت ایرانی و است تنها ۱۴ گذرنامه اعتباری کمتر از ایران دارند.
در زمان روی کار آمدن روحانی در تابستان ۲۰۱۳ میلادی پاسپورت ایرانی در رتبه ۸۶ قرار داشت.
این رده‌بندی بر اساس تعداد مقاصدی که می‌توان با یک گذرنامه بدون ویزا یا با استفاده از ویزای فرودگاهی و مجوز الکترونیکی سفر کرد انجام می‌شود.
در حال حاضر با با گذرنامه ایرانی می‌توان به ۱۳ کشور بدون ویزا مسافرت کرد. در ۲۸ نقطه جهان هم برای ایرانیان ویزای فرودگاهی و صادر می‌شود و شرط ورود شهروندان ایران به یک کشور (سریلانکا) ارائه مجوز الکترونیکی (eTA) است. 
بر اساس جدول تازه اعتبار گذرنامه‌های جهان که وب‌سایت «پاسپورت ایندکس» منتشر کرده است، گذرنامه ایرانی با قرار گرفتن در جایگاه ۱۹۴ جهان، ششمین گذرنامه کم اعتبار جهان به شمار می‌رود.
تنها گذرنامه‌های یمن، سومالی، سوریه، افغانستان و عراق هستند که مقام پایین‌تری از گذرنامه ایرانی را به خود اختصاص داده‌اند.
این فهرست بر اساس تعداد کشورهایی است که با یک گذرنامه امکان سفر بدون دریافت روادید برای آن وجود دارد.
اکنون شهروندان ایرانی با گذرنامه خود بدون دریافت ویزا تنها می‌توانند به ترکیه، میکرونزی، هائیتی و دو کشوری که که اعلام نشده است، سفر کنند.
هم‌چنین با گذرنامه ایرانی می‌توان در بدو ورود به ۲۸ کشور روادید گرفت، اما ایرانیان هم‌چنان برای سفر به ۱۶۵ کشور جهان نیازمند دریافت ویزا هستند.
با وجود وعده‌های حسن روحانی برای احیای گذرنامه ایرانی و قول‌هایی که برای بهبود شرایط سفر ایرانیان به کشورهای مختلف دنیا داده شد، به نظر می‌رسد اعتبار گذرنامه ایرانی هم‌چنان در زمره بدترین‌ها در دنیا قرار دارد و نشانه‌هایی نیز از پیشرفت در این زمینه دیده نمی‌شود.
روحانی‌سنج بر پایه اطلاعات و گزارش‌های جدید وضعیت این وعده دولت روحانی را هم‌چنان «محقق نشده» ارزیابی می‌کند.
بر اساس تازه‌ترین رده‌بندی اعلام شده از سوی موسسه هنلی و شرکا در آغاز سال ۲۰۲۰ میلادی، ژاپن همچون سال گذشته دارای قدرتمندترین گذرنامه جهان است و وضعیت ایران نیز به نسبت نیمه دوم سال ۲۰۱۹، تغییر چندانی نکرده است. بر اساس آخرین رده‌بندی پاسپورت ایرانی با ۳ پله صعود در مقایسه با نیمه دوم سال ۲۰۱۹ میلادی به رتبه ۹۸ جهان بازگشته است.
در حال حاضر با گذرنامه ایرانی می‌توان بدون روادید یا با ویزای فرودگاهی به ۴۱ کشور یا مقصد مسافرت کرد. تعداد کشورهایی که برای سفر به آنها نیازی به روادید نیست ۱۰ کشور و کشورهایی که برای ایرانیان ویزای فرودگاهی صادر می‌کند ۲۹ کشور یا مقصد است. تعداد کل این کشورها و مقاصد در نیمه دوم سال ۲۰۱۹، ۳۹ کشور بود.
در این رده‌بندی گذرنامه اریتره، کنگو و بنگلادش نیز هم رتبه ایران هستند. در گزارش قبلی که تابستان ۲۰۱۹ منتشر شد، گذرنامه ایرانی به همراه گذرنامه کشورهای بنگلادش، اریتره، لبنان و کره شمالی در جایگاه صد و یکم قرار داشت.
موسسه «هنلی و شرکا» هر سال دو بار بر پایه داده‌های جمع‌آوری شده از انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی و نیز اطلاعاتی که از تجزیه و تحلیل قوانین ویزا و اطلاعات مستند جهانی به دست می‌آید اقدام به انتشار رده‌بندی قوی‌ترین گذرنامه‌های جهان می‌کند. مهم‌ترین شاخص برای تهیه این رده بندی تعداد کشورهایی است که با هر گذرنامه می‌توان بدون ویزا به آنها سفر کرد.
آخرین گزارش موسسه هنلی و شرکا که روز دوم جولای ۲۰۱۹ (۱۱ تیر ۱۳۹۸) به روز شده نشان از آن دارد که گذرنامه ایرانی به همراه گذرنامه کشورهای بنگلادش، اریتره، لبنان و کره شمالی در جایگاه صد و یکم قرار دارد.
در این رده‌بندی ۱۸۴ کشور امتیازی بالاتر از ایران، چهار کشور در رده ایران و تنها ده کشور پایین‌تر از ایران قرار دارند. با این حساب اعتبار تنها کشورهای نپال، لیبی، فلسطین، سودان، سومالی، پاکستان، سوریه، عراق و افغانستان امتیاز کمتر و رتبه‌ای پایین‌تر از ایران دارند.
مبنای این رده‌بندی امکان سفر به مقاصد مختلف (نه لزوما کشورها) بدون نیاز به ویزا یا صدور ویزای فرودگاهی است. بر این اساس صاحبان گذرنامه ایرانی می‌توانند بدون نیاز به اخذ ویزا به ۳۹ مقصد در آسیا، آفریقا، اقیانوسیه، دریای کارائیب، آمریکای جنوبی و خاورمیانه سفر کنند. از این میان ۱۲ مقصد بدون ویزا به گذرنامه ایرانی اجازه ورود می‌دهند و ۲۷ کشور ویزای فرودگاهی صادر میکنند.
گذرنامه ایرانی برای سفر به کدام مقاصد نیازی به گرفتن ویزا از پیش ندارد/ تصویر برگرفته از پروفایل ایران در سایت هنلی و شرکا
بررسی آرشیو هنلی و شرکا حکایت از آن دارد که اعتبار پاسپورت ایرانی در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ میلادی (۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ خورشیدی) بین اجازه سفر بدون ویزا به ۳۴ تا ۴۳ مقصد در نوسان بوده است. بدترین وضعیت مربوط به سال ۲۰۱۰ است که در آن سال با گذرنامه ایرانی بدون گرفتن ویزا از پیش امکان سفر به ۳۴ کشور وجود داشت. بالاترین آمار هم مربوط به سال ۲۰۱۸ میلادی است که این عدد به ۴۳ مقصد سفر در کل دنیا رسید. در سال ۲۰۱۳، زمانی که حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران انتخاب شد، امکان سفر بدون ویزا به ۴۰ مقصد فراهم بود.
اعتبار گذرنامه ایرانی طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹
سال
|
تعداد مقاصدی که برای سفر به آنها با گذرنامه ایرانی نیازی به ویزا نیست
|
2010
|
34
|
2011
|
36
|
2012
|
37
|
2013
|
40
|
2014
|
40
|
2015
|
37
|
2016
|
37
|
2017
|
38
|
2018
|
43
|
2019
|
39
|
میانگین جهانی سفر بدون ویزا در سال ۲۰۱۹، امکان سفر به ۱۰۵ مقصد در سراسر دنیا است. یعنی با گذرنامه کشورهای متوسط امکان سفر به بیش از ۱۰۰ کشور مهیا است. مقایسه با میانگین جهانی می‌تواند موقعیت ایران را و اعتبار عدد ۳۹ سفر بدون ویزا را بهتر ترسیم کند. فاصله ایران با متوسط جهانی ۶۶ پله است.
با این اوصاف وضعیت این وعده روحانی که عمر آن به شش سال می‌رسد به طور قطع محقق‌نشده است.
اسفندماه سال ۱۳۹۴ مسعود سلطانی‌فر از آغاز مذاکره برای برداشتن روادید با ۲۸ کشور دنیا خبر داد و وعده داد که از این میان گرجستان روادید خود را لغو کرده و ارمنستان در شرف این کار است. روز ۱۳ آگوست ۲۰۱۶ (۲۳ مرداد) سفارت ایران در ارمنستان اعلام کرد که قرارداد لغو روادید میان ایران و ارمنستان اجرایی شده و اتباع دو کشور می توانند از این به بعد بدون نیاز به گرفتن ویزا برای مدت ۹۰ روز به کشور دیگر سفر کنند. به نظر می‌رسد که این قرارداد در ماه اردیبهشت و هم‌زمان با سفر ادوارد نعلبندیان وزیر امور خارجه ارمنستان به ایران نهایی شده باشد.
یکی دیگر از سفرهای کلیدی دولت‌مردان در این زمینه، حضور حسن روحانی در آذربایجان بود. به گفته‌ی مسعود سلطانی‌فر، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران، گردشگران آذربایجانی در دومین رتبه گردشگران ایران قرار دارند و شهروندان آن بیشترین سفر را به ایران انجام می دهند. از طرفی به گفته‌ی محسن پاک‌آیین سفیر ایران در باکو، جمهوری آذربایجان به دلیل مناسبات سیاسی با ارمنستان و اینکه ایران پیش از مذاکره با آنها، روادید خود را با ارمنستان لغو کرد، سخت‌گیری‌هایی در اجرایی کردن لغو روادید با آذربایجان صورت داد. با این وجود، سفر مردادماه حسن روحانی به آذربایجان نتایج مثبتی از این حیث به همراه داشت. علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در نشست ۱۷ مهر با حسن روحانی اعلام کرد: از این به بعد هم‌وطنان ایران و آذربایجان بدون ویزا به کشورهای هم سفر می کنند. البته پس از انتشار این سخنان توسط برخی رسانه‌ها، اجرایی شدن لغو روادید با کشور آذربایجان از طرف سخنگوی وزارت خارجه‌ی ایران تکذیب شد، اما روحانی و علی‌اف در این سفر قراردادهایی را به تصویب رساندند که یکی از آنها در ارتباط با این وعده قرار می‌گیرد. بر این اساس، محسن پاک‌آیین اظهار داشت که «قرار است طی مراحل سه‌گانه لغو روادید میان ایران و جمهوری آذربایجان اجرایی شود، که هم‌اکنون (اواسط مرداد ماه) در مرحله‌ی دوم از این فرآیند هستیم». به علاوه، مدیر دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در ارومیه در ابتدای مرداد ماه افزود: با افزایش پروازهای ارومیه به ترکیه و عراق، دفتر صدور روادید در ارومیه راه‌اندازی می‌شود تا دو ماه آینده موضوع لغو روادید بین ایران و آذربایجان اجرایی می‌شود.
در روز ۳۱ مرداد ۱۳۹۵ مسعود سلطانی‌فر در مورد روند مذاکرات با آذربایجان گفت: با توجه به مذاکرات انجام شده به زودی با یک یا دو کشور اطراف نیز لغو روادید را عملیاتی می‌کنیم که در مورد آذربایجان این مقدمات فراهم شده است و آنها ویزای فرودگاهی ۱۰یورویی را برای ما فراهم کرده‌اند و از طرف ما نیز لغو روادید یک‌جانبه برای آنها صورت گرفته است که امیدواریم به زودی دوجانبه شود. او هم‌چنین از کشور روسیه به عنوان گزینه‌ی بعدی لغو روادید ظرف‌های ماه‌های آینده نام برد.
پنجم شهرویورماه ۱۳۹۵ در تحولی دیگر مسعود سلطانی‌فر در مورد لغو دوباره‌ی روادید با کشور عراق که در سال ۹۳ به صورت آزمایشی و ناقص اجرا شده بود، خبر داد. ظاهراً این خبر پس از سفر مرداد و شهریورماه علی لاریجانی رئیس مجلس ایران به عراق و در پی گفتگوهای انجام‌شده تقویت شده است. سفیر عراق در ایران هم پس از ملاقات اخیر(مهرماه ۱۳۹۵) با اکبر هاشمی رفسنجانی و در پی گلایه‌ی او از وضعیت بلاتکلیف زائران ایرانی در مرزها گفت: قول می‌دهیم که به طرف لغو روادید و ویزا برویم. با این حال چند روز پیش از این ملاقات، معاون بخش کنسولی وزارت امور خارجه با اعلام اینکه امسال حتی یک نفر هم بدون ویزا به سفر اربعین نخواهد رفت، از عدم پذیرش پیشنهاد لغو روادید بین ایران و عراق در سال جاری خبر داده بود. طبقآخرین تحول‌ها در روز ۱۵ مهر ۱۳۹۵، در سفر رئیس‌جمهور به ویتنام طی یک توافقنامه روادید دارندگان گذرنامه های خاص یا خدمت لغو می شود و این گروه از افراد برای سفر به کشور مقابل نیازی به دریافت روادید ندارند.
با این توضیحات، وعده‌ی لغو روادید برای ۲۸ کشور دور از دسترس به نظر می‌رسد. اگرچه تلاش دولت برای پیشبرد این وعده با کشورهایی مانند آذربایجان، عراق و روسیه و ویتنام مثبت ارزیابی می‌شود، و ممکن است در ماه‌های آخر حضور روحانی در مسند ریاست‌جمهوری، لغو کامل روادید با تعدادی از این کشورها محقق شود، اما تاکنون تلاش‌های دولت به اندازه‌ای که وعده داده شده، نتیجه نداده است. بازرسیهای فیزیکی گسترده، انگشت نگاری، چشم‌نگاری و بازجویی‌های طولانی مسافران جنبه‌ای دیگر از عدم تحقق وعده‌ی بازگشت اعتبار گذرنامه ایرانی در سطح بین‌المللی است. بازگرداندن کامل اعتبار گذرنامه و تغییر واقعی این شرایطِ گسترده و آزارنده در مدت باقی‌مانده از دولت روحانی به نظر بعید می‌رسد.
از سویی دیگر به گزارش سالانه‌ی موسسه‌ی بین‌المللی «هنلی و شرکا» رتبه‌ی اعتبار گذرنامه‌ی ایرانی از سال ۲۰۱۳ که روحانی مسند قدرت را در دست گرفت ابتدا ۱۵ رتبه سقوط کرد (از ۸۶ به ۱۰۱) و سپس در سال ۲۰۱۶، ۳ رتبه بهبود یافت و به ۹۸ رسید. طبق آخرین گزارش سال ۲۰۱۶ هنلی و شرکا که مردادماه منتشر شد، ایرانیان می‌توانند به ۳۷ کشور دنیا بدون نیاز به روادید رفت و آمد کنند. این عدد در اولین سال دولت روحانی، ۴۰ بود (طی این سه سال ده کشور عمان، آذربایجان، اندونزی، کوزووو، کاستاریکا، گویان، جمهوری دموکراتیک کنگو، بنگلادش، جزایر کوک و نیووی از فهرست مقصدهای بدون نیاز به روادید حذف شدهو هفت کشور کامبوج، بوروندی، گینه‌ی بیسائو، هائیتی، لبنان، موریتانی و تاجیکستان به این فهرست اضافه شده‌اند). با وجود تلاش‌های دولت، بعید به نظر می‌رسد که دولت یازدهم بتواند در مدت باقی‌مانده به رتبه‌ی بهتری از رتبه‌ی سال‌های آغازین برسد و این فاصله را جبران کند.
بنابراین روحانی‌سنج وضعیت این وعده را با توجه به عقب‌گرد رتبه‌ی اعتبار گذرنامه‌ی ایرانی طبق مراجع بین‌المللی «محقق‌نشده» ارزیابی می‌کند.
