بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران

گاهشمار وعده

به‌روز شده در ۱۳۹۹/۷/۱

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران مهرماه سال ۱۳۷۶ تأسیس و مرداد ماه سال ۱۳۸۸ یعنی دو ماه پس از انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری، در پی شکایت وزارت اطلاعات و با حکم سعید مرتضوی، دادستان وقت تهران، تعطیل شد. حسن روحانی چهار سال بعد، در مبارزات انتخاباتی سال ۱۳۹۲ وعده بازگشایی این نهاد صنفی در صورت پیروزی خود را داد.

در تاریخ ۳۱ تیرماه سال ۹۳ حسام‌الدین آشنا -مشاور فرهنگی رییس‌جمهور- در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا درباره بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در شرایطی که بیش از یک سال از ریاست جمهوری حسن روحانی و وعده انتخاباتی او در این زمینه می‌گذشت، گفته بود: «ممکن است این اتفاق با این اسم (انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران) رخ ندهد، اما این‌ که جامعه‌ روزنامه‌نگاران حق دارد که یک تشکل صنفی قدرتمند داشته باشد‌، توسط این دولت به رسمیت شناخته شده است. معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این موضوع را در اولویت کاری خود قرار داده است که از تشکیل نظام صنفی مطبوعاتی کشور حمایت کند.»

پس از محقق نشدن وعده روحانی، به مناسبت ۱۷ مرداد، روز خبرنگار، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در سال ۱۳۹۶ در نامه‌ای سرگشاده به حسن روحانی، خواستار بازگشایی این انجمن شد و از “کارشکنی مدیران دولت تدبیر و امید” در راه بازگشایی این نهاد صنفی و نیز به راه‌اندازی انجمن‌های “بدیل” و “موازی” توسط برخی از این مدیران اعتراض کرد.

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران خطاب به روحانی نوشته بود: «نامه‌های متعدد این انجمن صنفی خطاب به شما و مقامات مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دیگر مقامات ذیربط، تاکنون بی‌پاسخ مانده است.» این تشکل صنفی همچنین از روحانی خواسته بود تا “فرد بی‌غرض، بی‌طرف و منصفی در دولت” را مسئول پیگیری “رفع موانع بازگشایی انجمن” کند.

پس از آن علی ربیعی، وزیر پیشنهادی تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای دولت دوازدهم، روز یکشنبه ۲۲ مرداد ۹۶ در فراکسیون امید متشکل از اصلاح‌طلبان مجلس حاضر شد و به پرسش‌های نمایندگان درباره عملکرد پیشین و نیز برنامه‌های ۴ سال آینده‌اش پاسخ داد.
ربیعی از جمله در خصوص ممانعت‌های موجود بر سر بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران نیز سخن گفت و مانع اصلی ادامه فعالیت این نهاد صنفی را محمد جعفر منتظری، دادستان کل کشور، دانست. وزیر پیشنهادی کار دولت دوم روحانی گفت: «بنده ۴ مرتبه با دادستان کل در این خصوص ملاقات کردم و ایشان گفت اجازه بازگشایی این انجمن را نمی‌دهیم. البته نامه رسمی از سوی دادستان تهران ارسال شد که نمی‌توان آن انجمن صنفی را بازگشایی کرد.» ربیعی در ادامه گفت که او در برابر مخالفت دادستان کل “راهکار دیگری” را مبنی بر تشکیل انجمن روزنامه‌نگاران استان‌ها در پیش گرفته و این انجمن‌ها اکنون “آماده ثبت و فعالیت” هستند.

پس از آن انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران تشکیل شد. انجمنی که به نظر می‌رسید قرار است جایگزین انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران باشد. ۲۳ آذر ۱۳۹۶ جلسه مجمع موسس انجمن صنفی کارگری روزنامه‌نگاران استان تهران با حضور ۷۷ نفر تشکیل و پس از ارائه گزارش هیات موسس استعفای هیات مدیره و بازرسین مجمع، دوم دی ماه سال ۱۳۹۵ به رای گذاشته شد. پس از موافقت اعضای حاضر با این استعفا اساسنامه مجمع به تصویب رسید و انتخابات هیات مدیره و بازرسین انجام شد.

روز ۸ دی ماه ۹۶ اعضای هيات مديره و موسس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران با علی ربيعی، ديدار و گفت‌وگو كردند. ربیعی در این جلسه گفت: «در جامعه‌ای مثل کشور ما که تحزب شکل نمی‌گیرد، نهادهای مدنی می‌توانند راه توسعه جامعه مدنی را هموار کنند و از این رو تشکیل هر نهاد مدنی و صنفی نویدبخش است. از ابتدای دولت آقای روحانی تشکیل نهادهای صنفی ۵۵ درصد و تشکیل نهادهای خیریه ۵۰ درصد رشد داشته است.»

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران تا به امروز بازگشایی نشده است اما انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران برقرار است و در آخرین بیانیه خود هم در تاریخ ۱۶ فروردین ماه ۹۹ آورده است: «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران با اشاره به مصوبه اخیر ستاد ملی مقابله با بحران کرونا مبنی بر توقف موقت چاپ کاغذی روزنامه‌ها خواست مطبوعات بعد از بیستم فروردین نه‌ تنها از شمول این محدودیت خارج شوند؛ بلکه امکانات لازم برای تولید، چاپ و انتشار آن‌ها و دسترسی روزنامه‌نگاران به منابع لازم برای تهیه خبر و گزارش فراهم شود.»

وعده «بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران» با گذشت بیش از هفت سال از عمر دولت حسن روحانی در عمل تاکنون اجرایی نشده و با توجه به تشدید فشارها بر اهالی رسانه و نظارت‌های گسترده‌ نهادهای امنیتی و اطلاعاتی بر فعالیت خبرنگاران و روزنامه‌نگاران، چشم‌انداز روشنی برای تحقق شعارهای روحانی در این زمینه مشاهده نمی‌شود. 

از نظر روحانی‌سنج این وعده همچنان «محقق‌نشده» است.

به‌روز شده در ۱۳۹۶/۱۲/۲۵

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران، انجمنی که به نظر می‌رسد قرار است جایگزین انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران باشد – پس از برگزاری انتخابات مجدد و تایید اعضای انتخاب شده از سوی وزارت کار، روند عضوگیری خود را آغاز کرده است.

اعضای اصلی و علی‌البدل هیات مدیره این مجموعه سال ۹۵ با رای اعضا مشخص شدند، اما در نهایت و با سر باز زدن وزارت کار دولت یازدهم از ثبت آگهی انجمن در روزنامه رسمی، در نهایت منتخبان با انتشار نامه‌ای سرگشاده از سمت خود کنار رفتند. یکی از دلایل عدم ثبت آگهی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران، بحث “احراز صلاحیت” اعضای منتخب بود.

آذرماه سال ۹۶ انتخابات جدید اعضای هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران برگزار شد و اعضای جدید هیات مدیره این انجمن انتخاب شدند.
فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران نیز در گزارش خود از برگزاری مجمع عمومی نوشت: “در انتخابات این دوره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران به علت تغییراتی که وزارت کار در اساسنامه مربوطه به انجمن‌های صنفی کارگری ایجاد کرده بود تمامی نامزدهای هیات مدیره و بازرسین بایستی پیش از انتخابات صلاحیت‌شان توسط این وزارتخانه برای شرکت در انتخابات مورد تایید قرار می‌گرفت”.

شکل‌گیری انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران، اگرچه آن چیزی نیست که از سوی  وعده داده شده، اما در صورت فعالیت و تایثرگذاری صنفی می‌تواند در راستای اهداف اولیه ارزیابی شود. تا پیش‌ از استعفای دسته‌جمعی اعضای پیشین انجمن صنفی استان تهران، روحانی‌سنج این وعده را در وضعیت «تحقق ناقص» قرار داده بود.
گرچه هنوز  برای قضاوت درباره کارکرد صنفی انجمن تازه تاسیس زود است، اما پس از استعفای اعضای هیات مدیره این انجمن (که با رای اعضا انتخاب شده‌ بودند) با فشار وزارت کار و اضافه شدن بندی برای لزوم «تایید صلاحیت» نامزدهای حضور در هیات مدیره از سوی نهادهای ذی‌ربط (در کنار مساله محدوده جغرافیایی که انجمن جدید می‌تواند در آن فعالیت کند؛ استان تهران)، وضعیت این وعده به «محقق نشده» تغییر پیدا کرد.

روحانی‌سنج برای تغییر وضعیت این وعده، منتظر نشانه‌ای از کارکرد ملموس صنفی انجمن روزنامه‌نگاران استان تهران است تا بتواند آن را در راستای اهداف اولیه وعده ارزیابی کند. تا آن موقع وضعیت این وعده همچنان «محقق نشده» باقی خواهد ماند.

به‌روز شده در ۱۳۹۶/۶/۳۰

با توجه به تحولات اخیر و عدم ثبت رسمی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران که منجر به استعفایدسته جمعی اعضای هیات مدیره این انجمن شد، روحانی‌سنج وضعیت این وعده را به روزرسانی می‌کند.

پیش‌تر، با توجه به تشکیل قانونی هیات مدیره انجمن استان تهران و تایید وزارت کار، این وعده در ردیف وعده‌هایی قرار گرفته بود که به طور ناقص محقق شده‌اند. مبنای این وضعیت، دستاورد نسبی بود که روحانی‌سنج آن را در راستای اهداف اولیه تشخیص داده بود.

با این حال مراحل تشکیل انجمن صنفی استان تهران، نیز به طور کامل طی نشد و وزارت کار دولت یازدهم از ثبت آگهی قانونی انجمن در روزنامه رسمی سر باز رد.

بعد از این منتخبان اصلی و علی‌البدل هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران، در اولین روز شهریور ماه ۱۳۹۶، با انتشار بیانیه استعفای خود به تشریح وقایعی پرداخته که از ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۵اتفاق افتاد و منجر به پایان زودهنگام فعالیت قانونی منتخبان نخستین مجمع عمومی اولیه شد.

در این بیانیه گفته شده «رویکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که به نظر می‌رسد در دوره دولت جدید نیز ادامه یابد، حکایت از آن دارد که این وزارتخانه حاضر به تن دادن به راهکارهای قانونی برای برون رفت از وضعیت موجود نیست و همچنان بر مواضع غیرشفاف و غیررسمی خود مبنی بر عدم ثبت انجمن (مگر در صورت همکاری!! در روند چینش اعضاء هیأت مدیره پس از انتخابات و تغییر صورتجلسه مجمع عمومی) اصرار دارد. بنابراین پرواضح است که ثبت مصوبات مجمع عمومی موسسان انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران امکان پذیر نخواهد بود».

اشاره این بند از بیانیه به اصرار اداره کل کار استان تهران، برای معرفی اعضای هیات مدیره و صورتجلسه مجمع عمومی با شرایط مندرج در بند ۳۱ اساسنامه است، در حالی که پیش‌تر این اعضا در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ انتخاب شده و صورتجلسه آن نیز به امضای نمایندگان وزارت کار رسیده است.

دو تصویر بالا نمونه‌هایی از مکاتباتی است که نشان می‌دهد وزارت کار خواستار تغییر ترکیب هیات مدیر انجمنی است که پیش‌تر توسط مجمع عمومی انتخاب شده و انتخاب‌شان مورد تایید قانونی وزارت کار نیز قرار گرفته است.
با این اوصاف روحانی‌سنج به دلیل بی‌نتیجه ماندن تشکیل انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران وضعیت این وعده را به محقق نشده تغییر می‌دهد.

به‌روز شده در ۱۳۹۶/۳/۲۴

چندین ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶، علی جنتی در یک مصاحبه با روزنامه‌ی قانون از تغییر روش دولت در جهت حل مشکل انجمن صنفی گفت: «انجمن صنفی روزنامه نگاران با شرایط سابق ادامه کار نخواهد داد ولی پیروی تفاهمنامه‌ای که وزارت ارشاد با وزارت کار منعقد کرده این تشکل صتفی در شکل جدید کاملا استانی در تمامی‌استان‌ها ادامه پیدا خواهد کرد.» پس از آن پنجاه و چند نفر از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران اکثرا اصلاح‌طلب به همراه اعضای سابق هیأت مدیره انجمن منحله روزنامه‌نگاران ایران طی روز‌های اخیر با تشکیل جلسه‌ای اعلام کردند که به عنوان مؤسس در حال تشکیل انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران هستند.

در نهایت انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران با موافقان و مخالفان مختلف اعلام موجودیت کرده است. علی ربیعی وزیر «تعاون٬ کار و رفاه اجتماعی» که سابقه‌ی طولانی امنیتی دارد، نخستین بار ایده‌ی استانی شدن انجمن‌های روزنامه‌نگاران را مطرح کرد و حالا به نظر می‌رسد که او توانسته حرف خود را به کرسی بنشاند. روزنامه‌نگاران تهرانی نیز این خواست تحمیلی را پذیرفته‌اند چرا که گزینه جایگزینی در شرایط فعلی ندارند. بدرالسادات مفیدی که دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران است در مورد تشکیل این انجمن صنفی جدید گفت: «چیزی که الان شکل گرفته مختص استان تهران است و هیچ ربطی به انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران ندارد. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران هنوز وجود دارد اما در آن پلمپ شده و ما همچنان تلاش و پیگیری خود را برای بازگشایی دفتر انجمن و فک پلمپ آن ادامه می‌دهیم.» اما او در مصاحبه‌ی دیگریبه استفاده از این فرصت دست آمده تأکید کرد و گفت: «موانع زیادی برای بازگشایی مجدد از سوی نهادهایی چون قوه قضاییه یا وزارت کار و امور اجتماعی برای ما ایجاد شده است و آیین‌نامه‌های که دست و پای ما را می‌بندد. اما به تازگی دیدیم که در استان تهران چنین فرصتی پیدا شده و بهتر است از این فرصت استفاده کنیم و اگر منتظر بمانیم ممکن است فرصت باز شدن چنین انجمنی را هم از دست بدهیم و با نزدیک شدن انتخابات هم همین امکانی که می‌توانست به نفع روزنامه‌نگاران باشد از دست بدهیم.» آقای شمس‌الواعظین رئیس هیئت مدیره‌ی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران هم «از تشکیل انجمن‌های صنفی استانی در بیش از ۱۶ استان ایران و تشکیل چنین انجمنی در سایر استان‌ها» خبر می‌دهد و می‌گوید که «انجمن جدیدالتاسیس هرچند از انجمن صنفی سابق جدا و مستقل است اما جایگزین آن انجمن نیست و خود مطالبه‌ی بازگشایی انجمن اصلی را دارد و باید استقبال کرد.» این نکته هم مورد توجه فعالان این حوزه قرار گرفته است که در فرآیند تشکیل این انجمن صنفی استانی خط قرمزی برای حضور شخص ماشاءالله شمس‌الواعظین وجود داشته است.

بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در سال آخر عمر دولت، به رغم اینکه در سطح استانی محقق شده است، اما در یک تصویر بزرگتر در جهت ایده‌های شخص وزیر کار و خرید زمان برای راضی کردن یا حداقل خاموش کردن اعتراض روزنامه‌نگارانی است که قصد داشتند انفعال و شکست دولت را در تحقق این وعده در فرصت و پنجره‌ی انتخابات به او یادآوری کنند. روحانی‌سنج این وعده را جزو وعده‌های “تحقق ناقص”دسته‌بندی می‌کند.