نادرست
برخلاف گفته وزیر کشور، ایران برای مبارزه با مواد مخدر کمک‌های بین‌المللی دریافت می‌کند
برخلاف گفته وزیر کشور، ایران برای مبارزه با مواد مخدر کمک‌های بین‌المللی دریافت می‌کند
عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور ایران، روز ۲۲ شهریور ۹۸ در سفری به قرقیزستان، با زاپولسکی اولگ، رئیس سرویس مبارزه با مواد مخدر این کشور ملاقات کرده و مدعی شده که «ایران بدون دریافت کمک بین‌المللی، در خط مقدم مبارزه با مواد مخدر به مبارزه ادامه می‌دهد». رحمانی فضلی تصریح کرده: «آمریکایی‌ها در افغانستان با تمام امکانات حضور دارند، هیچ گونه مبارزه‌ای با مواد مخدر در افغانستان صورت نمی‌‌دهند». او اضافه کرده: «با توجه به دشواری‌های اعمال حاکمیت از سوی دولت افغانستان، مرزهای این کشور با ایران تقریبا توسط جمهوری اسلامی ایران کنترل می‌شود و افغانستان، کنترل خاصی روی مرزها برای جلوگیری از مواد مخدر ندارد و کشورهای غربی و اروپایی نیز در این زمینه کمک خاصی به جمهوری اسلامی ایران نداشته و ایران، صرفا بر اساس رسالت اسلامی و انسانی خود با مواد مخدر مبارزه می‌کند».
آیا کمک خارجی به ایران برای مبارزه با مواد مخدر صورت نمی‌گیرد؟ آیا دولت افغانستان، نیروهای آمریکایی مستقر در این کشور، با قاچاق مواد مخدر مبارزه نمی‌کنند؟ جایگاه ایران در مبارزه با مواد مخدر، در سطح بین‌المللی چیست؟ در این گزارش می‌کوشیم با استناد به اسناد بین‌المللی به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.
همسایگی با افغانستان و هزینه بالای مبارزه با مواد مخدر
همسایگی با کشور افغانستان به عنوان بزرگترین تولید کننده مواد مخدر جهان، ایران را به یکی از عمده‌ترین کشورهای ترانزیت مواد مخدر جهان تبدیل کرده است. سازمان ملل متحد بر این باور است که عمده مواد مخدر توزیعی در اروپا از مسیر افغانستان-ایران-ترکیه به اروپا می‌رسد.
همانطور که در نقشه زیر به نمایش درآمده، ایران، ترکیه و پاکستان سه کشور عمده در ترانزیت مواد مخدر تولید افغانستان است.
موقعیت جغرافیایی ایران سبب شده که سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا روی مبارزه با مواد مخدر در ایران حساب ویژه‌ای باز کنند. از این رو ایران همیشه در لیست کشورهای دریافت کمک بین‌المللی قرار داشته است. نماینده سازمان ملل متحد در تهران در گفت‌وگو با روزنامه تهران تایمز با بیان اینکه سازمان ملل به نقش ایران در مبارزه با مواد مخدر واقف است می‌گوید: «ایران بیشترین هزینه را برای مبارزه با مواد مخدر می‌کند از این رو سازمان دفتر مواد مخدر و جرایم سازمان ملل نیز همواره در این راه دولت ایران را حمایت کرده است».
حجم کمک‌های سازمان ملل به ایران چقدر است؟
لیست کمک‌های سازمان ملل به دولت‌های مختلف جهان برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، منتشر شده توسط این نهاد بین‌المللی، منطقه‌ای است یعنی روشن است که سازمان ملل به کشورهای هر منطقه چه میزان کمک کرده است. نام کشورها در این گزارش نیامده است. براساس گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۷ در مجموع، ۳۲۰ میلیون دلار به کشورهای مختلف دنیا کمک مالی شده است. از این مبلغ ۴۵ میلیون دلار آن به کشورهای منطقه خاورمیانه و آفریقا تعلق گرفته است. جدول زیر نشان دهنده میزان کمکی است که سازمان ملل در سال ۲۰۱۷ به هر منطقه از جهان ارائه کرده است:
طبیعی است که وقتی عمده ترانزیت مواد مخدر از مسیر ایران می‌گذرد، این کشور بیشترین کمک را نیز برای مبارزه با مواد مخدر دریافت کند.
سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ در قراردادی با وزارت کشور ایران، متعهد می‌شود که برای مدت ۵ سال (۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹) ۲۰ میلیون دلار به ایران کمک کند.
گزارش سال ۲۰۱۷ دفتر مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد UNODC به پاره‌ای از کمک‌های غیرنقدی سازمان ملل به ایران اشاره کرده از جمله: کمک‌های آموزشی و مشاوره‌ای به افسران مبارزه با مواد مخدر ایران، ۸ سگ برای کشف مواد مخدر.
مجموعه همکاری‌های سازمان ملل و سایر کشورها با ایران در حوزه مبارزه با مواد مخدر که توسط سازمان ملل متحد گزارش شده در این لینک قابل مشاهده است. گزارش‌هایی که نشان می‌دهد جامعه بین‌المللی همکاری نزدیکی با دولت ایران در مبارزه با قاچاق مواد مخدر دارد.
نکته دیگر اینکه کمک‌های نقدی و غیرنقدی سازمان ملل متحد به ایران برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر سال‌ها است ادامه دارد. در گذشته برخی از نهادهای مدنی با اشاره به آمار بالای اعدام قاچاقچیان مواد مخدر در ایران به این کمک‌ها انتقاد داشته‌اند و معتقدند سازمان ملل باید این کمک‌ها را متوقف کند تا دولت ایران مجبور به اصلاح قوانین شده و اعدام را متوقف کند. قانون الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر، در آبان ۱۳۹۶ ابلاغ شد. در این قانون اگرچه مجازات اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر به طور کامل لغو نشده، اما محدود شده است.
آیا ایران تنها کشور فعال در مبارزه با قاچاق مواد مخدر است؟
گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که مبارزه با قاچاق مواد مخدر محدود به یک یا چند کشور نیست. همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد مکلفند در این میدان فعالانه حضور داشته و با قاچاق مواد مخدر مبارزه کنند. سازمان ملل متحد در گزارشی مجموعه کمک‌های مالی داوطلبانه کشورهای جهان به دفتر مواد مخدر و جرایم این نهاد بین‌المللی در سال ۲۰۱۷ را به این شرح منتشر کرده:
گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که بسیاری از کشورهای دنیا در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۳۴۹ میلیون دلار به سازمان ملل کمک مالی داوطلبانه داشته‌اند. آمریکا بعد از کلمبیا با پرداخت ۷۲ میلیون دلار بیشترین کمک را به سازمان ملل داشته است. نامی از ایران در این لیست وجود ندارد. درگیر بودن گسترده ایران در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و منابع هنگفتی که در این راه هزینه می‌کند شاید دلیل عمده کمک نکردن ایران به سازمان ملل در این راه باشد هرچند کشور ترکیه که وضعیت مشابه‌ای با ایران دارد در سال ۲۰۱۷ مبلغ ۵۰۰ هزار دلار کمک مالی کرده است.
جمع‌بندی
عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور، روز ۲۲ شهریور ۹۸ در سفری به قرقیزستان، با زاپولسکی اولگ، رئیس سرویس مبارزه با مواد مخدر این کشور ملاقات کرده و مدعی شده که «ایران بدون دریافت کمک بین‌المللی، در خط مقدم مبارزه با مواد مخدر به مبارزه ادامه می‌دهد». او همچنین گفته: «آمریکایی‌ها در افغانستان با تمام امکانات حضور دارند، هیچ گونه مبارزه‌ای با مواد مخدر در افغانستان صورت نمی دهند.»
تحقیقات ما نشان می‌دهد:
۱- سازمان ملل متحد (دفتر مواد مخدر و جرایم) هر سال به تمام کشورهای فعال در مبارزه با مواد مخدر کمک نقدی و غیرنقدی ارائه می‌کند. آخرین گزارش این دفتر که به ارائه خدمات سال ۲۰۱۷ اختصاص دارد نشان می‌دهد که این سازمان مبلغ ۳۲۰ میلیون دلار به کشورهای جهان کمک مالی ارائه کرده است.
۲- سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۷ به کشورهای منطقه خاورمیانه و آفریقا جمعا ۴۵ میلیون دلار کمک نقدی ارائه کرده است.
۳- سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ در قراردادی با وزارت کشور ایران متعهد شده تا بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ جمعا ۲۰ میلیون دلار به ایران کمک مالی ارائه کند.
۴- سازمان ملل سالانه علاوه بر کمک مالی، خدمات آموزشی، سگ برای کشف مواد مخدر، کمک‌های لجستیکی و مشاوره‌های حقوقی ارائه کرده است.
۵- دولت آمریکا در سال ۲۰۱۷ معادل ۷۲ میلیون دلار به سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر کمک مالی کرده است.
۶- کمک‌های بین‌المللی به کشورهای مختلف جهان براساس اعلام نیاز دولت‌ها صورت می‌گیرد یعنی سازمان ملل پس از دریافت تقاضای کمک از سوی دولت‌ها به نیاز آنها پاسخ می‌دهد و اگر دولتی مدعی است کمک مالی دریافت نکرده معنای آن این است که یا اعلام نیاز نکرده است و یا نتوانسته ادله محکمی برای اعلام نیاز خود ارائه کند.
به این اوصاف به نظر می‌رسد ادعاهای عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور دولت ایران، مبنی بر «تنها بودن ایران در مبارزه با قاچاق مواد مخدر، عدم دریافت کمک‌های بین‌المللی و عدم تلاش دولت آمریکا، بزرگ‌نمایی شده است و با اسناد و اطلاعات دفتر مواد مخدر و جرایم سازمان ملل همخوانی ندارد.
