بررسی ادعای روحانی درباره رشد ۴۰ ساله «کار، محصول و پیشرفت‌های ایران»

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، بیست‌ودوم بهمن ۱۳۹۷، در مراسم چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب در تهران گفته است:

«پیش از انقلاب، جمعیت ما ۳۸ میلیون بود و امروز ۸۲ میلیون است. یعنی ۲.۲۸ درصد به جمعیت ما اضافه شده است و اگر این جمعیت بیش از دو برابر شده است، حداقل باید کار، محصول و پیشرفت‌های ما هم نسبت به ۴۰ سال گذشته دو برابر باشد، اما وقتی آمارها را نگاه می‌کنیم وضع ما بسیار بیشتر از این بهتر شده است».

حسن روحانی در این گفته به طور مشخص به «جمعیت»، «کار»، «محصول» و «پیشرفت» اشاره می‌کند، برای همین باید ببینیم، آیا می‌توان صحت این گفته را بر اساس شاخص‌های اقتصادی و جمعیتی اعتبارسنجی کرد.

حساب و کتاب جمعیت که مشخص است. جمعیت ایران در سال ۱۳۵۷ حدود ۳۷ میلیون نفر بوده است. برآوردهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد جمعیت ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۹۷، بیش از ۸۲ میلیون و ۱۵۳ هزار نفر بوده است. در واقع جمعیت ایران در فاصله ۴۰ ساله دست کم ۲/۲۱ برابر بیشتر شده است.

اما از آن سو باید ببینیم شاخص «کار و محصول و پیشرفت» چقدر افزایش پیدا کرده. نزدیک‌ترین و معتبرترین شاخص برای سنجش این امور، GDP یا تولید ناخالص داخلی است. آمارهای بانک جهانی نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی ایران در آخرین سال حکومت پهلوی (سال ۱۹۷۸ میلادی) حدود ۲۸۶ میلیارد دلار (به قیمت ثابت ۲۰۱۰) بود. این رقم در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) * نزدیک ۵۶۱ میلیارد دلار است. یعنی اقتصاد ایران از اولین روز انقلاب تا امروز (چهلمین سالگرد آن) ۱.۹۶ برابر رشد کرده است.

این عدد کمی کمتر از رشد جمعیت است، یعنی رشد اقتصاد ایران در چهل سال گذشته کمتر از رشد جمعیتی بوده است.

تازه این در شرایطی است که اقتصاد ایران در سال ۱۹۷۸ (۱۳۵۷) در شرایط ناپایداری قرار داشت چنانکه سقوط اقتصادی اواخر ۱۹۷۹ همزمان با ناآرامی‌های انقلاب عملا وضعیت اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده بود. وگرنه اگر عدد تولید ناخالص سال ۱۹۷۶ میلادی (۱۳۵۵) را مبنا قرار دهیم می‌بینم که کل اقتصاد ایران در فاصله سال‌های ۱۳۵۵ تا الان فقط ۱/۶۲ برابر شده است.

این اعداد و ارقام در منحنی سرانه تولید ناخالص داخلی به خوبی قابل مشاهده است. جایی که سرانه داخلی به قیمت دلار ثابت ۲۰۱۰ از ۱۰،۲۶۶ دلار سال ۱۹۷۶ به ۶،۹۱۱ دلار در سال ۲۰۱۸ رسیده و حدود ۳۳درصد کاهش پیدا کرده است. مسعود نیلی، دستیار پیشین رئیس‌جمهوری ایران هم پارسال به این موضوع اشاره کرده و گفته بود «درآمد سرانه ملی ایرانیان در حال حاضر ۷۰ درصد سال ۱۳۵۵ است». فکت‌نامه پارسال این گفته را بررسی و به آن نشان درست داده بود.

این در حالی است که به طور عمومی در این مدت سرانه تولید ناخالص در عمده کشورهای جهان افزایش پیدا کرده است. متوسط سرانه تولید ناخالص ملی جهان طی سال‌های ۱۹۷۶ تا ۲۰۱۷ از حدود ۵،۶۸۲ دلار به ۱۰،۶۳۶ دلار (به قیمت ثابت ۲۰۱۰) رسیده است.

می‌توانید از طریق این لینک به مرکز داده‌های بانک جهانی بروید و با اضافه کردن کشورهای مختلف را به نمودار‌ اضافه کنید و میزان رشد اقتصادی آنها را در ۴۰ سال گذشته با ایران مقایسه کنید.

روشن است در حالی که بیشتر کشورهای دنیا رشد نسبی اقتصادی را بیش از رشد جمعیت تجربه کرده‌اند، سرانه تولید ناخالص داخلی در  ایران در بهترین حالت در جا زده و حتی کمی کاهش پیدا کرده است، اگر اوج رونق اقتصادی پیش از انقلاب یعنی سال ۱۳۵۵ را مبنای مقایسه قرار دهیم، میزان سقوط اقتصاد ایران به نسبت رشد جمعیت، حدود ۳۳درصد بوده است.

این یعنی به طور قطع رشد اقتصادی یا همان «کار، محصول و پیشرفت‌» بیشتر از رشد جمعیت نبوده و این ادعای حسن روحانی نادرست است.

* با توجه به رکود یا رشد صفر اقتصادی سال ۲۰۱۸ حجم تولید ناخالص ملی ایران در پایان سال گذشته میلادی برابر یا کمی کمتر از رقم سال ۲۰۱۷ است.