ابرواژه سخنرانی حسن روحانی در نشست حقوق شهروندی

این گزارش، نخستین گزارش از سلسله گزارش‌های روحانی‌سنج است که به تحلیل ساختار و محتوای سخنرانی‌های رییس‌جمهور ایران می‌پردازد.

ابرواژه یکی از تکنیک‌های تحلیل متن از طریق شمارش بسامد واژه‌ها است، اما باید توجه داشت که بسامد کلمات مختلف، بسته به موضوع و محل سخنرانی متفاوت خواهد بود، اما با تجمیع اطلاعات به دست آمده از متون مختلف ، می‌توان به نتیجه‌ای قابل تامل از تاکیدات کلامی و دایره واژگان به کار رفته در طی بازه زمانی خاصی دست پیدا کرد. مثلا باکنار هم چیدن واژه‌های مورد استفاده رییس‌جمهوری در طول یک سال می‌توان به تصویری نسبی از فضای ذهنی او در مواجهه بامخاطبان دست پیدا کرد.

ما برای کار،  این کلمات ربط و اضافه، فعل‌ها، و کلماتی را که به طور مستقل معنای ندارند، از واژه‌شمار حذف کرده‌ایم.  کلمات مترادف  را نیز با هم تجمیع کرده‌ایم. مثلا در همین گزارش، تمام کلمات «دستگاه»، «دستگاه‌ اجرایی»، «نهاد»، و «سازمان» را در واژه «سازمان» یک جا شمرده‌ایم.

در جریان سخنرانی حسن روحانی، در نخستین نشست حقوق شهروندی، پربسامدترین واژه کلمات ملت و مردم بوده‌اند. بعد از آن واژه‌های حق و حقوق با ۳۷ بار تکرار پربسامدترین واژه است که نیمی از آن در ترکیب «حقوق شهروندی» استفاده شده است. سپس خطاب رییس‌جمهوری ایران به دولت و سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی است که باید تضمین‌کننده، قانون و حقوق عمومی و حقوق شهروندی باشند.

نکته جالب شاید این باشد که فاصله اولین واژه پربسامد با واژگان بعدی بسیار زیاد است و این نشان می‌دهد که رییس‌جمهور ایران بیش از خطاب به دولت، مردم او  مخاطب قرار داره و در حال توصیف و تعریف حقوق شهروندی است.

با توجه به زمینه و موضوع سخنرانی انتظار می‌رفت میزان استفاده از واژگان اقلیت، اقوام، زن/زنان بیشتر باشد، اما به جای آن واژه‌های مرتبط با کلمه جوان و واژه‌های مرتبط با فناوری اطلاعات (اینترنت، مجازی، اطلاعات و ارتباطات) جزو واژگان پربسامد بوده‌اند.

استفاده زیاد از کلماتی مانند پول، اشتغال، بودجه نیز که ارتباط مستقیمی با موضوع و زمینه سخنرانی ندارند، نشان از اهمیت این کلمات در فضای عمومی کشور دارد، چنانکه رییس‌جمهوری ایران در تمام سخنرانی‌های خود، حتی در مراسمی که موضوع آن حقوق شهروندی است به کرات از آنها استفاده می‌کند.  

جدول زیر نشان می‌دهد در این سخنرانی هر واژه چند بار تکرار شده است.