چگونه باید میزان تحقق وعده‌ی روحانی، درباره‌ی بیمه‌ی زنان را سنجید؟
درباره‌ی وعده‌ی بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار و بیمه‌ی زنان خانه‌دار
بیمه‌ی زنان خانه‌دار و بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار، اگرچه همیشه هنگام اعلام وعده‌های روحانی کنار هم آمده‌اند، اما دو موضوع متفاوت‌اند که باید جداگانه به آنها نگاه کرد. شاید این به خاطر پیچیدگی موضوع باشد و شاید مسئولیت حسن روحانی و دولت اوست که چه در کوران تبلیغات انتخاباتی و چه در پیگیری آن، بیشتر این دو موضوع را در کنار هم قرار داده‌اند.
(لینک اول: انجام بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار از مهمترین اولویت‌هایی است که در دولت آینده باید به آن پرداخته شود.
لینک دوم: امیدواریم که در دولت تدبیر و امید بتوانیم تمام زنان خانه‌دار را بیمه کنیم و در مرحله‌ی اول زنان سرپرست خانوار در اولویت قرار دارند.
لینک سوم: در لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ ، تنها جایی که نامی از زنان خانه‌دار و سرپرست خانوار آمده ردیفی است با عنوان «بیمه‌ی زنان خانه‌دار با اولویت زنان سرپرست خانوار»)
اگرچه هر دو موضوع در وعده‌های انتخاباتی کنار هم آمده‌اند، اما برای بررسی وضعیت لازم است تعریف دقیقی از دو موضوع بیمه‌یزنان خانه‌دار و بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار داشته باشیم؛ از آنجا که شکل ارائه‌ی وعده دو هدف متفاوت را در هم تنیده کرده است، برای سنجش آن نیاز به تشریح این دو بخش است. هدف از نوشتن این گزارش هم ارائه‌ی تعریفی از این دوست و هم توضیح روش بررسی و ارزیابی وعده‌ی مورد بحث است.
بیمه‌ی زنان خانه‌دار
بیمه‌ی زنان خانه‌دار از زیرشاخه‌های بیمه‌ی مشاغل آزاد است.
به گفته‌ی مقام‌های مسئول در سازمان تامین اجتماعی، زنان خانه‌دار می‌توانند تحت قانون تامین اجتماعی مشاغل آزاد، خود را بیمه کنند، اما به گفته‌ی مسئولان مرکز امور زنان و خانواده‌ی ریاست جمهوری، تلاش‌هایی که طی ۱۷ سال گذشته برای بیمه‌ی زنان خانه‌دار صورت گرفته، به دو دلیل «مشکلات مالی» و «عدم استقبال زنان» ناموفق بوده‌اند.
ظاهرا شرایط سنی (سقف ۴۵ سال) و همین‌طور شرایط مالی (پرداخت حق بیمه در حالی که زن خانه‌دار به طور مستقل درآمد نقدی ندارد) ذکر شده در آیین‌نامه‌های اجرایی باعث شده تا استقبال از بیمه‌ی زنان خانه‌دار کمتر از حد انتظار باشد.
برای بررسی این وضعیت با توجه به نبود منع قانونی برای بیمه شدن زنان خانه‌دار، باید دید آیا دولت توانسته با اصلاح قوانین و آیین‌نامه‌های اجرایی و برطرف کردن موانع موجود، شرایط استقبال زنان خانه‌دار را فراهم کند؟
اما چرا مقوله‌ی بیمه‌ی زنان خانه‌دار همه جا در کنار زنان سرپرست خانوار آمده؟ ظاهرا تاکیدی است تا هر دو گروه در محاسبات در زمره‌ی افرادی که بیمه‌ی اجباری نیستند، قرار بگیرند.
عکس: سمیه عباسی – مهرخانه
بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار
زنان سرپرست خانوار به زنانی گفته می‌شود که معمولا به دلیل فوت، مهاجرت یا ازکارافتادگی و اعتیادِ همسران‌شان، مسئولیت اقتصادی خانواده را برعهده دارند. ٣٥٪ از زنان سرپرست خانوار با وجود داشتن همسر، سرپرست خانواده هستند. از ٦٥٪ باقی‌مانده، ٢٠٪ از آنها به دلیل فوت همسر و ٢٦٪ به دلیل طلاق، سرپرست خانوار محسوب می‌شوند.
زنان سرپرست خانوار لزوما خانه‌دار نیستند. ۱۸ درصدشان شاغل‌اند و طبق آمارها بیش از نیمی از آنها تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی هم قرار ندارند. طبیعتا تحت پوشش بیمه نیستند و توانایی و استطاعت لازم برای پرداخت حق بیمه‌ی خود را هم ندارند.
آیین‌نامه‌ی اجرایی قانون هدفمندی یارانه‌ها دولت را موظف کرده تا از محل درآمدهای این قانون، حق بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار را در کنار دیگر گروه‌های خاص پرداخت کند.
اما برای این کار دو چالش اصلی وجود دارد:
چالش اول: یکی اینکه بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی نیستند و سازمان بهزیستی یا کمیته‌ی امداد نمی‌توانند وضعیت آنها را برای سازمان تامین اجتماعی تایید کنند.
بی‌شک مشکلات مالی و کمبود اعتبار یکی از دلایل مهم در عدم پوشش حمایتی از همه‌ی زنان سرپرست خانوار است. در حال حاضر کمتر از نیمی از زنان سرپرست خانوار زیر چتر حمایتی نهادهای دولتی و عمومی‌اند.
چالش دوم: دولت با توجه به محدودیت‌های مالی و عدم تحقق کامل درآمدهای ناشی از هدفمندی یارانه‌ها، منابع لازم را برای تامین هزینه‌ی حق بیمه‌ی زنان سرپرست خانوار ندارد.
با توجه به این موضوعات، تلاش می‌کنیم با بررسی و مقایسه‌ی آمارهای موجود در خصوص وضعیت پوشش حمایتی زنان سرپرست خانوار از سوی سازمان‌های بهزیستی و کمیته‌ی امداد و بررسی اعتباراتی که برای تامین هزینه‌ی بیمه‌ی این گروه از زنان ایرانی در لوایح بودجه در نظر گرفته شده، برآوردی از تحقق یافتن یا نیافتن این وعده‌ی انتخاباتی به دست بیاوریم.
در واقع تنها امکان سنجش بخش دوم از وعده‌ی درهم‌تنیده‌ی دولت برای زنان خانه‌دار و سرپرست خانوار برای روحانی‌سنج وجود دارد و این گزارش جنبه‌ای آموزشی داشت تا نسبت به سنجش وعده با نگاهی دقیق‌تر آن را بازخوانی کنیم.
برای خواندن ارزیابی روحانی‌سنج از این وعده به اینجا سر بزنید
