جلوگیری از تحریم‌ها در آینده
جلوگیری از تحریم‌ها در آینده
گاهشمار وعده
-
روز چهارشنبه ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸ رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد، این کشور در پی حمله موشکی ایران به پایگاه نظامی آمریکا در عراق، تحریم‌های تازه‌ای را علیه ایران اعمال می‌کند.
بعد از اعمال دو دور تحریم اصلی ایران در مرداد و آبان ۱۳۹۷ که به دنبال خروج ایران از برجام اعمال شد، در چندین نوبت تحریم‌های دیگری هم به فهرست تحریم‌های قبلی ایالات متحده علیه ایران اضافه شده است.
از جمله می‌توان به قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی ایالات متحده در ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ و تحریم‌های متعاقب اشاره کرد.
در تاریخ ۳ تیر امسال دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با امضای یک فرمان اجرایی، رهبر ایران و دفتر او را هم تحریم کرد.
یک ماه بعد در تاریخ ۹ مرداد ۱۳۹۸، دولت آمریکا محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران را نیز در فهرست تحریم‌های ایالات متحده قرار داد.
در همین دوره موارد دیگری هم بوده، از جمله می‌توان به تحریم برخی از اعضای سپاه در شهریور ماه، تحریم بخش ساخت‌وساز و عمران ایران در آبان ماه و تحریم چند شرکت حمل و نقل ایرانی در آذر ماه امسال اشاره کرد.
وضعیت این وعده از اردیبهشت ۱۳۹۷ تا امروز محقق‌نشده است
-
از زمان خروج ایالات متحده آمریکا از معاهده برجام، مقام‌های دولت آمریکا اعلام کرده‌اند که به دنبال بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران هستند. تحریم‌هایی که قرار است در دو تاریخ ۱۳ مرداد و ۱۳ آبان اجرایی شوند و هدف نهایی آنها این است که «فروش نفت ایران به صفر برسد».
بنا بر اعلام مسئولان آمریکایی، از زمان خروج دولت دونالد ترامپ از برجام، تاکنون بیش از ۵۳ فرد یا نهاد مختلف ایرانی به دلیل دست داشتن در اعمال «تروریستی» یا متهم شدن به «نقض حقوق‌بشر» در لیست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند.
گرچه تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای یا فروش نفت ایران هنوز آغاز نشده، اما با توجه به ضرب‌الاجل آمریکا، برخی شرکت‌های بزرگ در عرصه‌های مختلف اعلام کرده‌اند که از ایران خارج خواهند شد، قراردادهای پیشین خود با ایران را به حال تعلیق در می‌آورند یا با ایران همکاری نخواهند کرد.
با جمع‌بندی این اتفاق‌ها، روحانی‌سنج وضعیت این وعده را همچنان «محقق نشده» ارزیابی می‌کند.
-
جلوگیری از تحریم‌ها در آینده یکی از وعده‌های حسن روحانی در میانه کار دولت یازدهم و پیش از توافق اتمی ایران با کشورهای ۱+۵ (برجام) است.
پیش‌تر روحانی‌سنج به اعتبار برجام و لغو تحریم‌های بین‌المللی این وعده را محقق شده ارزیابی کرده بود. در این میان، تا پیش از امروز به جز موارد پراکنده‌ای از اعمال تحریم‌های ایالات متحده، گزارش معتبری درباره اعمال تحریم تاثیرگذاری علیه ایران منتشر نشده بود، اما این وضعیت تا اردیبهشت ۱۳۹۷ دوام نداشت.
زمزمه خروج آمریکا از برجام، از زمان آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ مطرح بود، تا اینکه نهایتا در ساعت ۱۰/۵ شب سه‌شنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، رییس‌جمهوری آمریکا رسما اعلام کرد این کشور از برجام خارج می‌شود.
به دنبال این تصمیم، ترامپ فرمان اجرایی صادر کرد که بر اساس آن تحریم‌های آمریکا علیه ایران به وضعیت پیش از برجام برمی‌گردند. به گفته رییس‌جمهوری آمریکا این کشور مصمم است «بالاترین حد از تحریم‌های اقتصادی» را علیه ایران اعمال کند.
به دنبال این فرمان اجرایی استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: تحریم‌ها طی یک دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه بازخواهند گشت.
این تحریم‌ها فروش نفت ایران را با مشکل مواجه می‌کند. پیش از برجام با تحریم شدن شرکت ملی نفت ایران و بانک مرکزی، صادرات نفت ایران و تسویه پول نفت برای ایران به طور جدی مختل شده بود. به گفته وزیر خزانه داری آمریکا «تحریم های تازه صادرات نفت ایران را به شدت محدود خواهد کرد. او همچنین گفت: مجوز صدور هواپیمای مسافربری بویینگ و ایرباس به ایران ۹۰ روز دیگر لغو می‌شود.
این ماجرا واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشت. بخشی از این واکنش‌ها را می‌توانید در گزارش به‌روزرسانی وعده «کاهش و رفع تحریم‌ها» در روحانی‌سنج بخوانید.
صرف نظر از دلایل خروج آمریکا از برجام و نقش دولت روحانی در بازگشت تحریم‌های گسترده آمریکا، آنچه مشخص است وعده «جلوگیری از تحریم‌ها در آینده» به هر دلیلی دیگر تحقق یافته نیست و به همین دلیل روحانی‌سنج وضعیت آن را به «محقق نشده» تغییر می‌دهد.
-
در خصوص وعده “جلوگیری از تحریم‌ها در آینده” با توجه به دوساله شدن دولت می‌توان این وعده را محقق شده دانست. چون در دو سال گذشته عملکرد دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی به گونه‌ای نبوده که منجر به تصویب تحریم‌های جدید از سوی جامعه بین‌المللی بشود و به عبارتی از این افزوده شدن به تحریم‌ها عملا جلوگیری شد. اعمال تحریم‌های جدید یا بازگشت تحریم‌های پیشین جامعه بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی، مطابق توافق وین (۲۳ تیرماه سال ۹۴)، مستلزم راستی‌آزمایی و نحوه عملکرد دولت ایران در رابطه با تعهدات بین‌المللی است. با این حال به نظر می‌رسد روحانی از طریق شرکت در مذاکرات عملا در راستای تحقق این وعده گام برداشته است. با توجه به تعهداتی که ایران طی توافق وین (۲۳ تیرماه سال ۹۴) متقبل آنها شده، می‌توان انتظار داشت دولت یازدهم وعده جلوگیری از تحریم‌ها در آینده را طی دو سال باقیمانده نیز در دستور کار داشته باشد.
-
همانطور که وزیر امور خارجه ایران ارزیابی خود از مذاکرات و توافقنامه ژنو را تشریح کرده و تاکید ورزیده، این توافقنامه در صورت عدم رضایت طرفین قابل بازگشت است.
آقای ظریف تاکید کرده که سند مذاکرات ژنو “تعهد حقوقی” برای طرفین ایجاد نمی‌کند بلکه شامل اقدامات داوطلبانه دو طرف است و “پس از شش ماه یا حتی در میان شش ماه، اگر هر یک از طرف‌ها احساس کند که طرف مقابل پایبند نیست، قابل بازگشت است.” علاوه براین رژیم تحریم ها همچنان به قوت خود باقی است و هنوز به صورت کامل از بین نرفته و تنها طرفین بصورت جدی و پیگیرانه ای، گام های اساسی در جهت رفع آن برداشته اند.
بنابراین با توجه به ماهیت و مفاد موافقت نامه و تفسیری که طرفین از آن دارند می توان نتیجه گرفت که موافقت نامه ژنو، تعهدی شکننده است و تحقق کامل آن نیاز به همکاری دو طرف به ویژه ایران و زمان دارد.
در مرحله کنونی طرفین جهت بسترسازی و اعتماد سازی صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای و همچنین برای برداشته شدن مرحله‌ای و گام به گام تحریم‌ها قدم بر می‌دارند و هنوز نمی وان با قاطعیت گفت اقدامات ایران، به صورت کامل جلوی وضع تحریم‌ها را گرفته است هرچند پذیرش تعهدات ذکر شده در توافقنامه ژنو از سوی ایران نشان دهنده گام‌های اولیه برای چنین اقداماتی است.
