گمراه‌کننده
چند واحد زلزله‌زده کرمانشاه هنوز ساخته یا مرمت نشده است؟
چند واحد زلزله‌زده کرمانشاه هنوز ساخته یا مرمت نشده است؟
حسن روحانی رئیس جمهوری روز پنج شنبه ۱۶ اسفند ۹۷ در شورای اداری استان گیلان، با اشاره به زلزله سال ۹۶ استان کرمانشاه مدعی شد «جمهوری اسلامی ایران در طول حوادث سال ۹۶ به گونه‌ای عمل کرد که در طول یک سال ۷۱ هزار خانه را ساخت یا مرمت کرد.» رئیس جمهور این کار را مهم ارزیابی کرد و با ذکر خاطره‌ای از سفر به مناطق زلزله زده کرمانشاه و بیهوش شدن یکی از کادرهای پزشکی بر اثر بی‌خوابی و فعالیت‌های شبانه‌روزی و امدادرسانی به مردم، افزود: «انجام ۳۰۰ عمل جراحی در ۴۸ ساعت کاری بسیار بزرگ بود که در آن زمان اتفاق افتاد و این به معنای ایمان، اخلاق و ایثار مردم است.»
تعداد کل خانه‌های تخریب شده در زلزله استان کرمانشاه چقدر بود؟ چه نسبتی میان آمار منتشر شده و واقعیات موجود برقرار است؟ برای بررسی این ادعا به مصاحبه‌ها و گزارش‌های رسمی مسوولان استانی و کشوری در ماجرای زلزله سال ۹۶ استان کرمانشاه که با ویرانی گسترده در سرپل ذهاب همراه شد، مراجعه کردیم.
۲۱ آبان ۹۶ زلزله‌ای به بزرگی ۷/۳ ریشتر استان کرمانشاه را لرزاند. مرکز زلزله منطقه «ازگله» در نزدیکی مرز ایران و عراق قرار داشت و بیشترین خسارات را متوجه سرپل ذهاب، قصرشیرین، ثلاث باباجانی و کرند کرد. بطوریکه در این زلزله بالای ۶۰۰ نفر فوت کردند و بیشتر از ۷ هزار نفر مصدوم شدند. این زلزله به ۹ شهرستان و ۱۹ بخش، ۲۲ شهر ۵۱ دهستان و هزار و ۹۳۲ روستای استان کرمانشاه خسارت وارد کرد.
در زلزله کرمانشاه چند خانه ویران شد؟
تا مدت‌ها هیچ آمار مشخصی از تعداد خانه‌های تخریبی وجود نداشت تنها خبر قطعی این بود که ۷ شهر و بیش از ۱۰۰۰ روستا از این زلزله آسیب دیده است. تنها خبرهای منتشر شده مربوط می شد به تعداد کانکس‌هایی که توسط سپاه، ارتش، بنیاد مسکن و هلال احمر در اختیار زلزله‌زدگان قرار گرفته که نشان می‌داد چند خانوار بی‌سرپناه شده و به این کانکس‌ها پناه آورده‌اند. به طوری‌که سردار جعفری فرمانده سپاه در تاریخ ۱۳ دی ماه یعنی دو ماه بعد از وقوع زلزله از تحویل ۸ هزار کانکس به زلزله‌زدگان خبر داد. اما یک سال بعد، معاون استانداری کرمانشاه در یک کنفرانس مطبوعاتی دقیق‌ترین آمار بدست آمده یا آمار رسمی خسارات و فعالیت‌های صورت گرفته در مناطق زلزله زده را اعلام کرد.
براساس آمار منتشر شده توسط معاون استاندار کرمانشاه، براثر زلزله سال ۹۶ تعداد ۱۰۴ هزار و ۳۵۶ واحد مسکونی تخریب و یا دچار خسارت شدند. از این تعداد ۳۶۵۳۶ واحد به طور کامل تخریب و در دستور کار نوسازی قرار گرفتند و ۶۸ هزار واحد خسارت دیده نیز به مرمت‌کاران سپرده شدند تا بازسازی شوند. ۲۶۵۵۶ واحد تخریبی روستایی و مابقی در مناطق شهری روی داده است.
تعداد کل کانکس‌های توزیع شده چقدر بود؟
به رغم اعلام تخریب ۳۶ هزار واحد مسکونی، اما کل کانکس توزیعی میان زلزله‌زدگان ۱۸ هزار واحد اعلام شده یعنی نیمی از خانواده‌هایی که خانه‌هایشان به طور کامل تخریب شده حتی از داشتن کانکس محروم مانده‌اند. معاون استاندار کرمانشاه در تشریح جزئیات کانکس‌های منتشر در آبان ۹۷ یعنی یکسال پس از وقوع زلزله گفته: «مجموعا ۱۸ هزار و ۸۰۰ کانکس در بین هموطنان آسیب دیده در زلزله کرمانشاه توزیع شد که از این میان تعداد ۱۳ هزارو ۷۴۲ کانکس با استفاده از اعتبارات دولتی که ۸ هزارو ۳۰۰ دستگاه توسط سپاه پاسداران، ۲ هزار دستگاه توسط ارتش، ۲ هزارو ۳۲ دستگاه توسط بنیاد مسکن، ۱۴۱۰ کانکس نیز توسط هلال احمر توزیع شد. ۵ هزارو ۵۸ کانکس نیز به ارزش حدود ۱۵ میلیارد تومان از طریق کمک‌های مردمی تحویل مردم آسیب دیده شد.»
آمار واحدهای مسکونی نوسازی و بازسازی شده چقدر است؟
همانطور که معاون استاندار کرمانشاه گفته بخش عظیمی از واحدهای مسکونی آسیب دیده این زلزله نیاز به مرمت و بازسازی داشته و بخشی نیز کاملا تخریب شده که باید از نو ساخته می‌شد. براساس آمار منتشر شده توسط هوشنگ بازوند استاندار کرمانشاه، در ۲۱ آبان ۹۷ یعنی دقیقا در یک سالگی وقوع زلزله کرمانشاه، جمعا ۷۰ هزار واحد مسکونی تا پایان مهر ۹۷ احداث و تعمیر شده است. او آمار خانه‌های تعمیر شده را ۱۶ هزار و ۵۰۰ واحد و تعداد خانه‌های تعمیر شده را ۵۳ هزار و ۵۰۰ واحد عنوان کرده، آماری که باید منبع اظهارات حسن روحانی در شورای اداری استان گیلان باشد.
حسن روحانی پیش از این در جریان سفر به استان کرمانشاه و بازدید از روستای زلزله زده میرمیرو در سرپل ذهاب قول داده بود که تمام خانه‌های زلزله‌زدگان را بسازد. روحانی ۲۹ اسفند ۹۶ گفته بود: «قول می‌دهم تا پایان تابستان همه خانه‌ها در مناطق زلزله زده بازسازی شده باشد.» وعده‌ای که با استناد به گزارش اخیر وی در شورای اداری استان گیلان مبنی بر بازسازی و نوسازی ۷۱ هزار واحد مسکونی مناطق زلزله زده کرمانشاه، هنوز محقق نشده است.
جمع‌بندی
حسن روحانی رئیس جمهوری در سفرش به استان گیلان، با اشاره به زلزله سال ۹۶ استان کرمانشاه مدعی شد «جمهوری اسلامی ایران در طول حوادث سال ۹۶ به گونه‌ای عمل کرد که در طول یک سال ۷۱ هزار خانه را ساخت یا مرمت کرد.»
بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی استانداری کرمانشاه در اثر زلزله سال ۹۶ کرمانشاه جمعا ۱۰۴ هزار ۳۵۶ واحد مسکونی تخریب یا صدمه دیده است.
از این میان ۳۶۳۵۶ واحد مسکونی کاملا تخریب شده که نیاز به نوسازی دارد.
۶۸ هزار واحد مسکونی نیز خسارت دیده و نیاز به مرمت دارند.
هیچ گزارش رسمی در مورد بازسازی مناطق زلزله‌زده در دسترس نیست. در سایت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی -نهاد مسئول بازسازی مناطق زلزله‌زده- و در بخش روند بازسازی- تنها تصاویر و برخی اخبار به چشم می‌خورد و خبری از یک گزارش مستند با اعداد و ارقام دقیق وجود ندارد.
با این همه بر اساس گفته‌هایی که از سوی مسئولان مختلف مطرح شده به نظر می‌رسد در یک سالگی زلزله کرمانشاه حدود ۷۰ هزار واحد تعمیر یا نوسازی شده‌اند. این رقم نزدیک به عددی است که حسن روحانی در سخنرانی اخیر خود در گیلان گفته و احتمالا بر اساس آماری است که پیش‌تر در جریان یک سالگی زلزله به او داده شده است.
بر اساس این گزارش از مجموع ۷۰ هزار واحد تعمیر یا نوسازی شده، ۵۳ هزار ۵۰۰ واحد تعمیر شده‌اند و تنها ۱۶ هزار و ۵۰۰ واحد ساخته شده است.
این آمار نشان دهنده عدم تحقق وعده حسن روحانی است که ویش‌تر قول داده بود کار بازسازی مناطق زلزله‌زده تا تابستان به سرانجام برسد. اما همین آمارها نشان می‌دهد که کار تعمیر و نوسازی دست‌کم ۳۳درصد خانه‌های آسیب‌دیده در زلزله باقی مانده و حدود ۳۴ هزار واحد مسکونی همچنان منتظر تعمیر و بازسازی‌اند.
با این حساب می‌توان گفت که حسن روحانی با تاکید روی ساخت و مرمت ۷۰ یا ۷۱ هزار واحد مسکونی در طول یک سال، تنها به بخش پر لیوان اشاره کرده و این واقعیت را نادیده می‌گیرد که او قول داده بود کار بازسازی ۶ ماه قبل به سرانجام برسد، اما نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه هنوز ۳۴ هزار واحد مسکونی آسیب دیده در نوبت مرمت و نوسازی قرار دارند. بنابراین به نظر می رسد به این گفته رئیس جمهور ادعایی «گمراه‌کننده» است که با تاکید روی کارهای انجام شده، تلاش می‌کند تا وعده‌های سررسیده و کارهای باقی‌مانده را از کانون توجه عمومی خارج کند.
