آیا روحانی وعده‌ی ایجاد چهار میلیون شغل داده است؟
نخستین مناظره‌ی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶ برگزار شد. یکی از موضوعات بحث‌برانگیزاین مناظره مساله «چهار میلیون شغل» بود که از سوی محمدباقر قالیباف مطرح شد. او خطاب به روحانی گفت: «شما (روحانی) به مردم عزیزمان قول دادید که چهار میلیون شغل ایجاد کنید». این جمله با واکنش روحانی مواجه شد.
آیا ادعای قالیباف درست است و حسن روحانی در سال ۱۳۹۲، وعده‌ی ایجاد چهار میلیون شغل داده است؟
برای پاسخگویی به این سوال باید اول اظهارات روحانی در سال ۱۳۹۲ را بازخوانی کنیم.
حسن روحانی در روز ۷ خرداد ۱۳۹۲ در برنامه‌ی تلویزیونی گفت: «من نکته بسیار ساده بگویم. ما ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار بیکار داریم. اگر در سال ۱۰ میلیون توریست وارد شود ۱۳/۶ میلیارد دلار درآمد ارزی و ۴ میلیون شغل ایجاد می‌کند. یعنی با یک برنامه‌ریزی صحیح در یک مساله اقتصادی و اجتماعی می‌توانیم بیکاری را حل کنیم».
او این گفته را در یک برنامه‌ی انتخاباتی در اهواز (۱۳ خرداد ۱۳۹۳) و در مناظره انتخاباتی (۱۵ خرداد ۱۳۹) تکرار کرد.
بررسی مساله
این مساله را باید در دو زمینه بررسی کرد: گردشگری و اشتغال.
حسن روحانی در سخنرانی اهواز بعد از طرح مطلبی درباره‌ی تعامل با جهان و استفاده از ظرفیت‌های آن در اقتصاد، به این مساله اشاره می‌کند، به همین دلیل می‌توان آن را گفته‌ای در زمینه‌ی رونق توریسم ارزیابی کرد.
او در دومین مناظره انتخاباتی در پاسخ به سوالی درباره گردشگری این گفته را بیان کرد که باید آن را کاملا در زمینه‌ی گردشگری به حساب بیاوریم.
اما در برنامه تلویزیونی (از دقیقه ۲۵) این جمله معروف پس از آن گفته شد که صحبت به روابط با جهان و اشاره به مشکلات اقتصادی و اجتماعی از جمله بیکاری کشیده شده بود.
تردیدی نیست روحانی حداقل سه بار جمله‌ای را با این مضمون تکرار کرده که اگر ۱۰ میلیون توریست وارد کشور شوند، ۴ میلیون شغل ایجاد می‌شود. این تکرار نشان می‌دهد او به این جمله فکر کرده، اعداد و ارقام محاسبه شده‌اند و برای مطرح کردنش برنامه داشته است.
اما آیا او یک وعده انتخاباتی می‌دهد؟ یا در حال ترسیم چشم‌انداز مطلوب در سه حوزه‌ی سیاست خارجی، اجتماعی و اقتصادی است؟
از گفته‌ی او می‌توان دو چیز را نتیجه گرفت:
یک، روحانی روی رونق گردشگری به عنوان امری که وابسته به ایجاد روابط بهتر با دنیا است، حساب ویژه‌ای باز کرده است.
دو، روحانی قصد القای این نکته را به مخاطب دارد که اگر برنامه‌هایش در حوزه سیاست خارجی اجرا شود، حتی از طریق گردشگری هم می‌تواند مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور را -از جمله اشتغال- حل کند.
نتیجه‌گیری
با توجه به گفته‌های روحانی در زمان نامزدی، عجیب نیست سطح توقع مخاطب از حسن روحانی بالا باشد و از او درباره‌ی تعامل با دنیا، گردشگری و اشتغال سوال کند. اما با توجه به ساختار جمله و زمینه‌ای که بیان شده است، نمی‌توان اشاره‌های حسن روحانی به اعداد و ارقام ۱۰ میلیون توریست و ۴ میلیون شغل را وعده‌ی صریح او تعبیر کرد.
او در واقع بیش از آنکه در حال طرح یک وعده انتخاباتی باشد، در حال ترسیم یک چشم‌انداز آرمانی است.
با این اوصاف، روحانی‌سنج ضمن تایید اینکه حسن روحانی به اعتبار جمله نقل شده از او باید امروز در هر دو حوزه‌ی گردشگری و اشتغال پاسخگو باشد، ادعای قالیباف را نادرست می‌داند.
